Ortopeda i diagnostyka stawów – jakie badania warto wykonać?

Diagnozowanie schorzeń i urazów stawów to jedno z kluczowych zadań, jakie stoją przed ortopedą. Precyzyjne rozpoznanie przyczyny bólu, obrzęku czy ograniczenia ruchomości pozwala wdrożyć skuteczne leczenie i uniknąć poważniejszych powikłań. Współczesna ortopedia dysponuje szerokim wachlarzem metod diagnostycznych – od badania fizykalnego, przez obrazowanie, aż po zaawansowaną diagnostykę laboratoryjną. Dobry ortopeda wie, które z badań zlecić, aby możliwie szybko i trafnie określić problem ze stawami. W artykule omawiamy, jakie badania warto wykonać w procesie diagnostycznym oraz co mogą one ujawnić.
Rola ortopedy w diagnostyce schorzeń stawów
Stawy są strukturami złożonymi – składają się z kości, chrząstki stawowej, torebki stawowej, błony maziowej, więzadeł i ścięgien. Problemy z którymkolwiek z tych elementów mogą powodować ból, sztywność, obrzęk czy ograniczenie zakresu ruchu. Ortopeda, bazując na doświadczeniu i wynikach badań, określa źródło dolegliwości i dobiera odpowiednie leczenie. Proces diagnostyczny jest zawsze indywidualny – zależny od lokalizacji problemu (kolano, biodro, bark itp.), jego charakteru (urazowy, zapalny, zwyrodnieniowy) oraz czasu trwania objawów.
Badanie ortopedyczne i wywiad – pierwszy krok do trafnej diagnozy
Wizyta u ortopedy rozpoczyna się od dokładnego wywiadu medycznego. Lekarz pyta o charakter dolegliwości, czas ich trwania, moment wystąpienia (np. po urazie, po wysiłku, bez uchwytnej przyczyny), wcześniejsze leczenie, choroby towarzyszące, a także styl życia pacjenta. Kolejnym etapem jest badanie fizykalne – ortopeda sprawdza zakres ruchomości stawu, obecność bólu przy konkretnych ruchach, symetrię kończyn, siłę mięśniową, a także objawy zapalenia (np. ocieplenie skóry, obrzęk, wysięk).
Na podstawie tych informacji lekarz podejmuje decyzję o dalszych badaniach obrazowych lub laboratoryjnych. W wielu przypadkach wstępne rozpoznanie można postawić już po badaniu klinicznym, ale potwierdzenie i doprecyzowanie diagnozy wymaga dodatkowej diagnostyki.
Najczęściej zlecane badania obrazowe w ortopedii
Badania obrazowe są fundamentem diagnostyki ortopedycznej. Pozwalają ocenić strukturę kości, stan chrząstki stawowej, obecność wysięku, a także kondycję więzadeł czy mięśni. Dobry ortopeda potrafi dobrać odpowiednią metodę obrazowania do konkretnego przypadku (patrz: Tomasz Doroczyński - ortopeda z Kalisza ).
- RTG (rentgen) – podstawowe badanie stosowane w diagnostyce złamań, zmian zwyrodnieniowych, zwapnień czy deformacji stawów. RTG pozwala ocenić strukturę kostną, ale nie pokazuje tkanek miękkich.
- USG stawów – nieinwazyjne, szybkie badanie wykonywane często już podczas wizyty. Umożliwia ocenę obecności wysięku, zapalenia błony maziowej, uszkodzeń ścięgien, więzadeł i kaletek. Szczególnie przydatne przy diagnostyce stawu barkowego, kolanowego, łokciowego i skokowego.
- MRI (rezonans magnetyczny) – najdokładniejsze badanie obrazowe, pozwalające ocenić wszystkie struktury stawu – od kości, przez chrząstkę, po więzadła i łąkotki. Stosowane w diagnostyce urazów sportowych, chorób zwyrodnieniowych, nowotworów, a także przy przewlekłym bólu o niejasnej przyczynie.
- Tomografia komputerowa (CT) – stosowana głównie w przypadkach złamań, deformacji kości i planowania zabiegów ortopedycznych, np. endoprotezoplastyki.
Diagnostyka laboratoryjna – kiedy ortopeda zleca badania krwi?
Choć ortopedia kojarzy się głównie z diagnostyką obrazową, w niektórych przypadkach ortopeda może zlecić także badania krwi. Dotyczy to głównie podejrzenia chorób zapalnych, reumatycznych lub infekcyjnych. W takich sytuacjach do rozpoznania niezbędne są wskaźniki laboratoryjne, które potwierdzą lub wykluczą stan zapalny i pomogą w różnicowaniu schorzeń.
Przykładowe badania krwi stosowane w diagnostyce ortopedycznej:
- OB i CRP – wskaźniki stanu zapalnego,
- morfologia – ogólny obraz zdrowia,
- czynnik reumatoidalny (RF) i anty-CCP – przy podejrzeniu reumatoidalnego zapalenia stawów,
- HLA-B27 – stosowany przy diagnostyce zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK),
- kwas moczowy – pomocny w diagnozowaniu dny moczanowej.
W przypadku podejrzenia infekcyjnego zapalenia stawu, ortopeda może również zlecić punkcję stawu w celu pobrania płynu stawowego do analizy mikrobiologicznej.
Dobry ortopeda potrafi połączyć wyniki badań z objawami klinicznymi, doświadczeniem oraz wiedzą medyczną, by postawić trafną diagnozę. Dzięki nowoczesnym metodom obrazowania i diagnostyce laboratoryjnej możliwe jest szybkie wykrycie przyczyny dolegliwości i skuteczne zaplanowanie leczenia. Pacjenci, którzy zmagają się z bólem stawów, ograniczeniem ruchomości lub urazem, powinni jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą, który dobierze odpowiednie badania i zaplanuje indywidualną terapię. Trafna diagnoza to pierwszy, najważniejszy krok na drodze do odzyskania pełnej sprawności i komfortu życia.
Autor: Artykuł sponsorowany